Ergens in de jaren nul van deze eeuw was ik blijkbaar geraakt door dit boek. Als ik het nu lees, vind ik het verstandelijk overkomen. Ik heb de citaten weer een plek gegeven, omdat ik iemand anders er misschien een plezier mee doe.

p 27. Net zoals honden ervan houden op een bot te knagen, houdt het verstand ervan zijn tanden in problemen te zetten.

p 27. Je beseft ook dat alle dingen die echt belangrijk zijn – schoonheid, liefde, creativiteit, vreugde, innerlijke vrede – uit iets voortkomen dat het verstand te boven gaat.

p 29. Als je dieper doordringt in dit gebied van niet-denken, zoals het in het Oosten soms wordt genoemd, verwezenlijk je de staat van zuiver bewustzijn. In die toestand voel je je eigen aanwezigheid met zo’n intensiteit en vreugde, dat alle denken, emoties, je lichaam en de hele buitenwereld je in vergelijking daarmee opeens als nogal onbelangrijk voorkomen.

p 30. Je verstand is een instrument, een hulpmiddel. Je kunt het voor een bepaalde taak gebruiken en na gebruik berg je het weer op. Maar in de praktijk is het zo, dat, laten we zeggen, tachtig tot negentig procent van wat de meeste mensen denken niet alleen zichzelf steeds herhaalt en nutteloos is, maar dat door het disfunctionerende en vaak negatieve karakter veel ervan ook schadelijk is.

p 36. Emotie betekent letterlijk ‘verstoring’. Het woord is afgeleid van het Latijnse woord emovere, dat ‘verstoren’ betekent.

Liefde, vreugde en vrede zijn drie toestanden van zijn, of liever, drie aspecten van de toestand van het verbonden zijn met Zijn. Ze hebben als zodanig geen tegenpool. Dat komt omdat ze voortkomen uit iets dat het verstand te boven gaat. Emoties daarentegen, die afkomstig zijn uit het dualistische verstand, zijn onderworpen aan de wet van de tegenstellingen. Dat betekent heel gewoon dat je geen goed kunt hebben zonder slecht. En wat dus in de onverlichte, met het verstand geïdentificeerde toestand soms ten onrechte plezier wordt genoemd, is gewoonlijk de kortdurende plezierkant van de onophoudelijk afwisselende cyclus van pijn en plezier.

p 40. Het is waar dat we om in deze wereld te functioneren de tijd net zo hard nodig hebben als het verstand, maar er komt een moment waarop ze ons leven overnemen, en daar beginnen het disfunctioneren, de pijn en het verdriet.

p 41. Zolang je geen toegang kunt krijgen tot de macht van het Nu, laat elke emotionele pijn die je ervaart een residu van pijn achter dat in je voortleeft.

p 41. Deze opgehoopte pijn is een veld van negatieve energie dat je lichaam en geest bezet. Als je het ziet als een onzichtbare opzichzelfstaande entiteit, zit je er niet ver naast. Het is het emotionele pijnlichaam.

p 44. Langdurige bewuste aandacht snijdt de band tussen het pijnlichaam en je gedachteprocessen door en brengt het veranderingsproces op gang. Het lijkt alsof de pijn de brandstof wordt voor de vlam van je bewustzijn, die als gevolg helderder gaat branden. Dat is de esoterische betekenis van de oude kunst van de alchemie: de omzetting van een minderwaardig metaal in goud of van lijden in bewustzijn.

p 46. De psychische toestand van angst staat geheel los van concreet en echt gevaar. Hij komt voor in vele gedaanten: onbehagen, bezorgdheid, benauwdheid, nervositeit, spanning, doodsangst, fobieën, enzovoort. Het gaat bij deze angst steeds om wat er zou kunnen gebeuren, niet om angst voor iets dat nu gebeurt. Jij bent in het hier-en-nu, maar je geest vertoeft in de toekomst. Dat schept een kloof van angst.

p 49. Omdat het ego een afgeleid zelfgevoel is, moet het zich identificeren met uiterlijke dingen. Het moet voortdurend zowel verdedigd als gevoed worden. De meest voorkomende identificaties van het ego zijn die met bezit, het werk dat je doet, sociale status en erkenning, kennis en opleiding, lichamelijke verschijning, speciale vermogens, relaties, geschiedenis van jezelf en je familie, geloof en vaak ook politieke, nationalistische, raciale, religieuze en andere collectieve identificaties. Maar jij bent niets van dat alles.

p 53. Heb je ooit iets ervaren, gedaan, gedacht of gevoeld buiten het Nu om?

p 54. Sinds onheuglijke tijden hebben geestelijk leraren uit alle tradities gewezen op het Nu als de sleutel tot de spirituele dimensie. Desondanks is het kennelijk een geheim gebleven. Het wordt beslist niet onderwezen in de kerk of in de tempel.

p 56. Het verstand kan de boom niet kennen. Het kan alleen maar feiten of informatie over de boom kennen. Mijn verstand kan jou niet kennen, alleen etiketten, oordelen, feiten en meningen over jou. Alleen Zijn kent direct.

p 56. Maak er een gewoonte van om je aandacht terug te trekken uit verleden en toekomst wanneer je die niet nodig hebt.

p 57. Door zelfobservatie komt er automatisch meer aanwezigheid in je leven. Op het moment dat je beseft dat je niet aanwezig bent, ben je aanwezig. Wanneer je in staat bent je verstand te observeren, zit je er niet meer in gevangen. Er is een andere factor op het toneel verschenen, iets dat niet tot het terrein van het verstand behoort: de toeziende aanwezigheid.

p 58. Als je bijvoorbeeld vroeger iets verkeerd hebt gedaan en je leert daar nu van, gebruik je kloktijd. Maar als je er in gedachte bij blijft stilstaan en er komt zelfkritiek, wroeging of een schuldgevoel bij je op, dan maak je die fout tot een deel van ‘mij’ en ‘mijn’; je maakt er een deel van je zelfgevoel van en dan wordt het psychologische tijd, die altijd verbonden is met een onwaar gevoel van identiteit.

p 58. Je bent je bewust van waar je heen wilt, maar je kent waarde toe aan de stap die je op dit moment zet en geeft er al je aandacht aan. Als je je overdreven concentreert op het doel, bijvoorbeeld omdat je streeft naar geluk, vervulling of er een dieper zelfgevoel aan wilt ontlenen, ken je aan het Nu geen waarde toe. Het wordt niet meer dan een opstapje naar de toekomst, zonder intrinsieke waarde. De kloktijd wordt dan psychologische tijd.

p 59. [Collectieve uitingen van psychologische tijd zijn bijvoorbeeld ideologieën] die uitgaan van de impliciete veronderstelling dat het hoogste goed in de toekomst ligt en dat daarom het doel de middelen heiligt.

p 61. Als al je problemen en de waargenomen oorzaken van je lijden of ongelukkigheid vandaag als bij toverslag uit je leven zouden verdwijnen maar je bent niet aanweziger of bewuster geworden, dan zou je al snel weer met net zulke problemen, net zulk lijden opgescheept zitten, als een schaduw die je volgt waarheen je ook gaat. Uiteindelijk is er maar één echt probleem: het aan de tijd gebonden verstand zelf.

p 64. Het gaat om het besef dat er geen problemen zijn: alleen situaties – die je aan moet pakken of moet laten zoals ze zijn en accepteren als onderdeel van de ‘isheid’ van het huidige moment, tot ze veranderen of je ze wel aan kunt pakken. Problemen zijn producten van het verstand en hebben de tijd nodig om te overleven.

p 66. Om er achter te komen of je jezelf hebt laten overnemen door de psychologische tijd kun je een eenvoudig criterium gebruiken. Stel jezelf de volgende vraag: is er vreugde, ongedwongenheid en lichtheid bij wat ik doe? Als dat niet zo is, dan ligt de tijd over het huidige moment heen en ervaar je het leven als een last of als een worsteling.

p 70. [Gewone onbewustheid] is geen toestand van acute pijn of ongelukkigheid maar een bijna continu laag niveau van onbehagen, ontevredenheid, verveling en nervositeit – een soort achtergrondruis.

p 71. Veel mensen gebruiken alcohol, drugs, seks, eten, werk, televisiekijken en zelfs boodschappen doen als een soort verdoving in een onbewuste poging om van het fundamentele onbehagen af te komen.

p 71. De beste indicator voor je bewustzijnsniveau is de manier waarop je de uitdagingen van het leven tegemoet treedt. Door deze uitdagingen wordt iemand die al onbewust is meestal naar een toestand van diepere onbewustheid getrokken,, terwijl iemand die al bewust is er nog bewuster van wordt.

p 75. Verder is elke negatieve innerlijke toestand besmettelijk: ongelukkigheid verspreidt zich sneller dan een lichamelijke ziekte. Door de wet van de resonantie prikkelt en versterkt zij de latente negativiteit bij anderen, tenzij ze immuun zijn, dat wil zeggen, heel bewust.

p 77. Als je zoals jij een tijd lang aanvaarding hebt beoefend, komt er een moment dat je door moet naar het volgende stadium, waarin die negatieve emoties niet meer bij je opkomen.

p 81. Het is helemaal niet verkeerd, voor jezelf doelen te stellen en te proberen die te bereiken. De vergissing berust op het verwarren daarvan met het gevoel te leven, met Zijn. De enige toegangspoort daarvoor is het Nu.

p 82. Je levensreis heeft een uiterlijk en een innerlijk doel.

p 82. [het innerlijke doel heeft niets te maken] met waar je heen gaat of met wat je doet, maar alles met hoe.

p 82. Het uiterlijke doel hoort bij de horizontale dimensie van ruimte en tijd, het innerlijke doel betreft een verdieping van je Zijn in de verticale dimensie van het tijdloze Nu.

p 83. Wat je moet weten over het onbewuste verleden in jezelf, brengen de uitdagingen van het heden wel aan het licht.

p 87. Zolang je in een toestand van intense aanwezigheid bent, blijf je vrij van gedachten. Je bent stil maar tegelijk heel erg alert.

p 89. In een andere gelijkenis spreekt Jezus over de vijf dwaze (onbewuste) maagden, die niet genoeg olie (bewustzijn) hadden om hun lampen brandend te houden (aanwezig te blijven) en daarom de bruidegom (het Nu) misliepen en niet naar de bruiloft (de verlichting) konden. Deze vijf staan in schril contrast met de vijf verstandige maagden, die wel genoeg olie hadden (bewust bleven).

p 94. Als de in enorme hoeveelheden geconsumeerde alcohol, kalmerende middelen, antidepressiva en de illegale drugs er niet waren, zou de waanzin van de menselijke geest zich op nog veel schrillere wijze manifesteren dan nu al het geval is.

p 106. Het lichaam dat je kunt zien en voelen is slechts een dunne illusoire sluier. Daaronder ligt het onzichtbare innerlijke lichaam, de poort tot Zijn, tot het Ongemanifesteerde Leven.

p 107. Voel je hele lichaam van binnenuit, als één enkel energieveld. Het is net alsof je met je hele lichaam luistert of leest.

p 108. Net zoals de zon oneindig veel helderder is dan een kaarsvlam, zit er oneindig veel meer intelligentie in Zijn dan in je verstand.

p 109. In een goed functionerend organisme heeft een emotie een heel korte levensduur.

p 114. De meeste mensen kunnen helemaal niet luisteren, omdat het grootste deel van hun aandacht wordt opgeslokt door het denken. Daar besteden ze meer aandacht aan dan aan wat de ander zegt en ze besteden helemaal geen aandacht aan het enige dat werkelijk belangrijk is: het Zijn van de ander achter de woorden en het verstand.

p 116. Chi valt te vergelijken met een rivier of een energiestroom. Als je je bewustzijn tot diep in je innerlijke lichaam brengt, volg je de loop van die rivier terug tot aan haar Bron. Chi is de beweging, het Ongemanifesteerde is stilte.

p 117. Als je bewustzijn naar buiten gericht is, komen verstand en wereld op. Als het naar binnen gericht is, wordt het zich bewust van zijn eigen Bron en keert het terug naar huis, naar het Ongemanifesteerde.

p 117. Je maakt elke nacht een reis naar het Ongemanifesteerde als je de fase van de diepe droomloze slaap betreedt. Je gaat dan op in de Bron.

p 125. Door de wereld en uiteindelijk door jou kan het Ongemanifesteerde zichzelf kennen. Jij bent hier opdat het goddelijke doel van het heelal zich kan ontvouwen. Zo belangrijk ben je!

p 131. Maar dan komt die bijzondere relatie om de hoek kijken. […] Je wereld heeft nu een middelpunt: je geliefde. Het feit dat het middelpunt zich buiten jezelf bevindt en dat je dus nog steeds een aan de buitenwereld ontleend zelfgevoel hebt, is in het begin niet zo belangrijk.

p 132. Waaraan je ook verslaafd bent, alcohol, eten, legale of illegale drugs of een mens, je gebruikt iets of iemand als dekmantel voor je pijn. Daarom zie je ook zoveel ongelukkigheid en zoveel pijn in intieme relaties als de aanvankelijke euforie voorbij is. Ze veroorzaken geen pijn en ongelukkigheid, ze brengen alleen de pijn die al in jou aanwezig is naar buiten. Elke verslaving doet dat.

p 133. Relaties uit de weg gaan in een poging aan pijn te ontkomen is ook geen oplossing. De pijn is er toch.

p 134. De beste katalysator voor verandering in een relatie is volkomen aanvaarding van je partner zonder hem of haar te hoeven beoordelen of veranderen.

p 134. Liefde is niet selectief, net zoals zonlicht niet selectief is.

p 134. Maar de intensiteit waarmee ware liefde wordt gevoeld, kan variëren. Er kan iemand zijn die je liefde duidelijker en intenser naar je terugkaatst dan ander mensen, en als die persoon hetzelfde voelt voor jou, kun je zeggen dat je een liefdesrelatie hebt met hem of haar.

p 136. Je kunt jezelf niet veranderen, en je partner of wie dan ook al helemaal niet. Het enige wat je kunt doen is een ruimte te maken waarin die transformatie kan plaatsvinden, waar genade en liefde kunnen binnenkomen.

p 137. Onbewustheid en weten kunnen niet lang naast elkaar bestaan – zelfs als dat weten alleen bij de ander bestaat en niet in degene die onbewust handelt. De energievorm achter vijandigheid en aanval vindt de aanwezigheid van liefde absoluut onverdraaglijk.

p 137. Maar als je aanvaardt dat de relatie er is om je in plaats van gelukkig bewust te maken, dan schenkt de relatie je de verlossing wel en dan stem je je af op het hogere bewustzijn dat in deze wereld geboren wil worden.

p 138. Als jullie het erover eens zijn dat de relatie een spirituele oefening voor jullie is, des te beter. Je kunt dan gedachten en gevoelens tegenover elkaar uiten zodra ze bij je opkomen of zodra er een reactie bij je opkomt. Zo geef je een onverwachte of niet erkende emotie of grief niet de tijd om te gaan knagen of groeien. Leer te uiten hoe je je voelt zonder de ander ergens de schuld van te geven. Leer open en zonder je defensief op te stellen naar je partner te luisteren. Geef je partner de ruimte om zich uit te spreken.

p 138. Als je de twee factoren die relaties verstoren, hebt verwijderd – dat wil zeggen, als je het pijnlichaam hebt omgevormd en je je niet meer met je verstand en mentale standpunten identificeert – en je partner heeft hetzelfde gedaan, dan ervaar je de gelukzaligheid van een bloeiende relatie.

p 139. Als je ‘verlichting’ ikzuchtig zelfbedrog is, geeft het leven je al snel een uitdaging die je onbewustheid in de een of andere vorm aan het licht brengt – als angst, woede defensief gedrag, oordelen, depressie, enzovoort.

p 142. Momenteel is de overgrote meerderheid van mannen en vrouwen nog in de greep van het verstand: ze identificeren zich met de denker en het pijnlichaam. Dat staat natuurlijk verlichting en het opbloeien van de liefde in de weg. In de regel is het grootste struikelblok voor mannen het verstand en voor vrouwen het pijnlichaam.

p 151. In hogere zin zijn omstandigheden altijd positief. Om preciezer te zijn: ze zijn positief nog negatief. Ze zijn zoals ze zijn.

p 152. En een situatie waar ik iets aan kan doen dan? Hoe kan ik die nu nemen zoals die is en haar tegelijk veranderen? Doe wat je moet doen. Maar aanvaard ondertussen wat is.

p 159. Zelfs als alles om je heen zou instorten en afbrokkelen, zou je nog steeds een diepe innerlijke kern van vrede voelen. Je bent dan misschien niet gelukkig, maar je hebt wel vrede.

p 160. Negativiteit is volkomen onnatuurlijk. Het is een psychische vervuilende stof en er is een nauw verband tussen de vergiftiging en verwoesting van de natuur en de geweldige negativiteit die zich in de collectieve menselijke psyche heeft opgehoopt.

p 164. Als je door het verstand geschapen tegenstellingen achter je hebt gelaten, word je net een diep meer. De uiterlijke situatie van je leven en wat er daar gebeurt, is de oppervlakte van het meer. Die is soms rustig, soms winderig en ruw, helemaal afhankelijk van de cyclus van de seizoenen. Maar in de diepte is het meer altijd onberoerd.

p 170. Maar wie je bent is altijd een levenskrachtiger leer en krachtiger veranderaar van de wereld dan wat je zegt en zelfs belangrijker dan wat je doet.

p 171. Alle kwaden zijn het gevolg van onbewustheid. Je kunt de gevolgen van onbewustheid verzachten, maar niet uitbannen tenzij je hun oorzaak uitbant. Werkelijke verandering vindt in je plaats, niet buiten je.

p 173. Overgave is de eenvoudige maar tegelijk diepe wijsheid van meegeven met in plaats van je te verzetten tegen de stroom van het leven. De enige plek waar je de stroom van het leven kunt ervaren, is het Nu, dus overgave betekent dat je het huidige moment onvoorwaardelijk en zonder voorbehoud accepteert.

p 176. In de toestand van overgave zie je heel duidelijk wat je doen moet en kom je in actie. Daarbij doe je één ding tegelijk en concentreer je je op één ding tegelijk. Leer van de natuur: zie hoe alles gedaan wordt en hoe het wonder van het leven zich ontvouwt zonder ontevredenheid of ongelukkigheid.

p 179. Als je nee zegt tegen iemand of tegen een situatie, laat het dan niet uit een reactie voortkomen maar uit inzicht, vanuit een duidelijk begrip van wat op dat moment goed of niet goed is voor jou. Laat het een niet-reactief nee zijn, een kwalitatief hoogstaand nee, een nee dat vrij is van elke negativiteit en zo geen verder lijden teweegbrengt.

p 182. Overgave verandert niet wat is, in elk geval niet direct. Overgave verandert jou. Als jij veranderd bent, verandert je hele wereld, omdat de wereld slechts een afspiegeling is.

p 185. Het lijkt er misschien op dat de situatie het lijden veroorzaakt, maar ten diepste is dat niet zo – je verzet doet dat.

p 188. Verlichting door het lijden – de weg van het kruis – komt erop neer dat je gedwongen wordt schoppend en krijsend het koninkrijk van de hemel binnen te gaan. Uiteindelijk geef je je over omdat je de pijn niet meer kunt verdragen, maar het kan nog heel lang duren voordat dat gebeurt. Bewust gekozen verlichting betekent dat je je gehechtheid aan het verleden en toekomst loslaat en van het Nu het middelpunt van je leven maakt.

p 189. Keuze veronderstelt bewustzijn – een hoge mate van bewustzijn. Zonder bewustzijn heb je geen keus.